Huis Landfort – Megchelen

Aan de Duitse grens en Oude IJssel bij het dorp Megchelen ligt het schitterende landgoed Landfort met het gelijknamige Huis Landfort.

Al in 1434 wordt het landgoed als Lanckvoort vermeld als het wordt verkocht door Johan van Assewyn aan Dirk II van Bronckhorst-Batenburg, heer van Batenburg. De naam Lanckvoort kan verwijzen naar een voorde, een doorwaadbare plek in de aan het landgoed grenzende Oude IJssel.

Het huis zag er destijds anders uit dan tegenwoordig. Het huidige hoofdgebouw had op de hoeken nog achtkantige torens met ieder een helmdak en de zijvleugels waren nog niet aangebouwd. Het huis had de status van havezate, een versterkte, door een gracht omgeven hofstede, bewoond door een adellijk persoon.

Het huis werd door de eeuwen heen bewoond door edelen, maar vooral door leden van de gegoede middenstand en kooplieden uit zowel Nederland als Duitsland. Kenmerkend voor veel van deze eigenaars was, dat ze het huis vaak niet financieel konden onderhouden. Faillissementen, het niet kunnen afbetalen van hypotheken en leningen, noodzaakten verschillende eigenaren het huis met bijbehorend landgoed te verkopen.

De Nederlands-Duitse familie Luyken werd in 1810 eigenaar van het Schloss Sonsfeld-Wittenhorst in het Duitse Rees. In 1823 kwam het dan vervallen Huis en Landgoed Landfort in het bezit van Johann Albert Luyken, als geschenk van zijn eenentwintig jaar oudere, kinderloze zuster Stiencke Christina Waltmann-Luyken, op voorwaarde dat ook zij op het landgoed mocht wonen. Het huis en landgoed werden aangekocht voor f 20.798,05 op een veiling in Hotel van Dieren in Gendringen. Johann Albert was afkomstig uit een belangrijke koopmansfamilie uit Wezel. Zelf werd Luyken oogarts, gynaecoloog en chirurg en bekwaamde hij zich, zoals zoveel artsen uit zijn tijd in de botanica.

In de jaren 1823-’27 onderging het huis een ingrijpende verbouwing en verkreeg het zijn huidige vorm. De ingangspartij werd vernieuwd in de destijds in zwang zijnde renaissance-stijl met timpaan als afsluiting. ook de uitwaaierende vleugels, zoals we die ook van paleis Soestdijk kennen, werden aangebouwd. De originele houten kap van het hoofdgebouw bleef bestaan en werd bekroond met een torentje. De vensters in het huis kregen allemaal rondbogen en het geheel werd naar de toenmalige stijleisen geheel gepleisterd. De architect van deze verbouwing was de Duitse architect-aannemer Johann Theodor Übbing, die ook veel werk verrichtte voor de eigenaar van het in het nabijgelegen Anholt gelegen Wasserschloss, Fürst zu Salm-Salm, die ook de heerlijke rechten van het Huis Landfort bezat. Deze leenrechten kocht Johann Albert in 1825 van Salm-Salm af, waardoor de laatste banden met deze Duitse adellijke familie en Landfort werden doorgesneden.

Johann Albert was zeer nauw betrokken met de verbouwing van het huis. het moest voor zijn botanische hobby geschikt gemaakt worden. Zo werd er, als enige in Nederland, een inpandige oranjerie in gebouwd, die werd verwarmd door een voor die tijd moderne hete lucht verwarming. De warmte van deze hete lucht verwarming kwam van een open haardvuur in de kelder van het huis.

Voor het ontwerp van het landgoed werd Jan David Zocher jr. aangetrokken. De formele tuin, van 49 hectare, met zijn rechte paden en rechthoekige perken werd veranderd in een landschapstuin. In de tuin bevonden zich diverse uitheemse planten en bomen, waar er momenteel nog weinig van over zijn. De tuin, of eigenlijk: het park kreeg slingerende paden, een meanderende beek, een grafeiland voor de familie Luyken, bruggen over de grachten en een voor Nederland unieke Ottomaanse duiventoren, ontworpen door Johann Übbing. Dergelijke duiventorens zijn wel gebruikelijk op Duitse landgoederen, waardoor Übbing een duidelijk Duits stempel op het ontwerp drukte.

In de nadagen van de Tweede Wereldoorlog werden het landgoed en het huis zwaar beschadigd. Het koetshuis ging in vlammen op en moest worden afgebroken. In 2020 werd het koetshuis weer in zijn oude luister hersteld. Maar ook het huis zelf liep zware schade op. De familie Luyken bleef in het nog enigszins bewoonbare deel wonen, maar was in 1970 genoodzaakt om verschillende redenen de opstallen te verkopen aan de Stichting Geldersch Landschap & Kasteelen. Deze liet een zogenaamde casco restauratie aan het landhuis verrichten; de buitenmuren, de daken en de constructie werden hersteld. Omdat de uiteindelijke bestemming nog niet duidelijk was, werd er aan het interieur weinig tot niets veranderd. Ook werd de gracht uitgebaggerd.

In 1999 nam de Stichting Rhijngeest uit Leiden de restauratieplicht van het interieur over voor het symbolische bedrag van één gulden. Zij maakte het landhuis weer volledig geschikt voor bewoning onder leiding van architect Bob van Beek.

Sinds 2006 kwam het landhuis in het bezit van Peter Rutten, die er onder andere Landfort Living, dat luxueuze meubelen en verlichting verkocht, in vestigde. Het landgoed van 49 hectare bleef in bezit van Geldersch Landschap & Kasteelen. In 2015 ging het landhuis opnieuw in de verkoop, waarna in 2017 de Stichting Erfgoed Landfort de eigenaar werd. Deze stichting heeft het doel om de historische buitenplaats op verantwoorde wijze voor het nageslacht te bewaren. De woonbestemming blijft bewaard, maar het huis wordt in de toekomst ook opengesteld voor publiek.

Locatie:
Huis Landfort
Landfortseweg 4
7078 BT Megchelen
https://www.erfgoedlandfort.nl